De klassieke brainstormtechniek is in de dertiger jaren ontwikkeld door Alex Osborn. Hij begon in de journalistiek maar belandde uiteindelijk in de reclamewereld waar hij nieuwe commercials bedacht voor uiteenlopende bedrijven. Hij was de eerste die “op het gemeenschappelijke genereren van ideeën” een label plakte. Osborn wilde binnen zijn reclamebureau zo snel mogelijk nieuwe ideeën genereren voor klanten om zo kosten te drukken en hoge facturen te sturen.
Osborn kwam tot de ontdekking dat medewerkers voornamelijk ideeën ontwikkelde als ze alleen werkte. Vaak vielen in een meeting het aantal nieuwe ideeën terug. In een meeting waren zijn medewerkers meer tijd kwijt aan het bediscussiëren van voorgestelde ideeën dan aan het gezamenlijk genereren van nieuwe, of nog betere ideeën. Osborn omschreef brainstormen als volgt:
“Brainstormen = het brein gebruiken om een creatief probleem te bestormen – en dat als echte commando’s, waarbij elke bestormer hetzelfde doel aanvalt.”
Brainstormen wordt ingezet om met een groep, in korte tijd, zoveel mogelijk ideeën en associaties te verzamelen. Hierbij is de focus altijd een thema, bijvoorbeeld:
- Oorzaken van een probleem achterhalen;
- Oplossingen voor een probleem genereren;
- Realiseren van wensen;
- Realiseren van een doelstelling.
De essentie van de brainstorm techniek is dat je zo lang mogelijk je rationaliteit en oordeelsvorming uitstelt.
Het werkt als volgt:
- Schrijf helder op een flipchart wat de vraagstelling is, bijvoorbeeld wat zijn mogelijke oorzaken dat onze mensen niet altijd in 1 keer goed kunnen leveren conform afspraak met de klant.
- Deelnemers aan de brainstorm roepen spontaan ideeën, die door de facilitator zichtbaar op de flipchart worden geschreven.
- De deelnemers associëren vervolgens door, in hoog tempo, op elkaars ideeën.
- Het is absoluut verboden om elkaars ideeën te bekritiseren.
- Geen idee is te gek, want aspecten als haalbaarheid, betaalbaarheid etc. spelen bij brainstorming geen rol.
- Als er geen nieuwe ideeën meer komen wordt er gestopt.
Pas hierna worden de ideeën rationeel tegen het licht gehouden, zoals ordenen, relateren aan criteria en keuzes maken.
Voor het brainstormen zijn vele varianten beschikbaar. Afhankelijk van de organisatie of het doel kunnen verschillende methodes worden ingezet. Hieronder vind je een aantal van de meest gebruikte technieken. Uiteraard kan je ook opzoek naar een methodiek die wellicht beter bij jou van toepassing is. De meest bekende technieken staan hieronder:
Omgekeerd brainstormen
De methode is hetzelfde als hierboven, alleen is hier de vraagstelling niet hoe we een bepaald vraagstuk kunnen oplossen, maar hoe kunnen we het probleem maximaliseren. Dus de vraag is hier niet: hoe kunnen we ervoor zorgen dat we onze klanten aan ons binden, maar de vraag is wat kunnen we allemaal bedenken om ervoor te zorgen dat onze klanten zo snel mogelijk afscheid van ons nemen en naar de concurrent stappen.
Na afloop draaien we alle ideeën om en kijken vervolgens wat dit voor aanknopingspunten biedt om juist de klantenbinding te verhogen.
Voor de meeste groepen is dit een heel leuke methode. Je kunt eindelijk eens dingen roepen die in de taboesfeer liggen, of die je gewoon niet kunt zeggen. Uiteindelijk via de omkering kom je vaak toch goede ideeën op het spoor.
Context variatie
Hierbij is het de bedoeling dat je het vraagstuk in een geheel andere context plaatst. Bijvoorbeeld hoe zouden ze dit vraagstuk oplossen in een gevangenis, een ziekenhuis, een kleuterschool of in het leger in oorlogstijd.
Ook de tijdsdimensie kun je variëren. Bijvoorbeeld hoe zouden ze dit probleem 200 jaar geleden opgelost hebben, of hoe zullen ze dit over 200 jaar oplossen. Tenslotte kun je ook nog in analogieën denken. In plaats van te brainstormen over de vraag hoe we ons marktaandeel kunnen verhogen ga je brainstormen over een analoog vraagstuk, bijvoorbeeld hoe zouden we het terrorisme kunnen uitroeien.
Na afloop van deze varianten wordt de vertaalslag gemaakt naar het oorspronkelijke vraagstuk. Met andere woorden, heeft dit iets opgeleverd dat ons op het spoor brengt ons eigen probleem op te lossen.
De post-it methode
Deze kan bij iedere brainstorm techniek gebruikt worden. De medewerkers schrijven hun ideeën op een post-it. Deze kaartjes worden vervolgens opgeplakt. Bij deze methode zijn de volgende spelregels belangrijk.
- Slechts 1 idee per kaartje;
- Met viltstift schrijven (zwart of blauw, niet rood of groen);
- Grote letters, die op 6 meter nog leesbaar zijn;
- Tijdens het opprikken kan er direct geclusterd worden. Dit kunnen de deelnemers zelf doen. Als de facilitator het doet dan is belangrijk dat altijd de schrijver van het idee bepaalt bij welke cluster zijn/haar idee hoort te hangen.
Door multivoting m.b.v. stickertjes kunnen de belangrijkste clusters worden bepaald door de deelnemers.
De “nou en” methode
Dit is een methode om de echte ‘roots’ van een bepaald vraagstuk op te sporen en op die wijze ook in de buurt te raken van een fundamentele oplossing.
Het probleem is bijvoorbeeld dat we klachtenpercentage maar niet omlaag krijgen. De eerste vraag is dan: nou en. En vervolgens wordt op het antwoord hiervan wederom de vraag: nou en? Dit gaat net zolang door tot er geen antwoord meer mogelijk is. We zijn dan op een speelse wijze aangeland bij de kern van het probleem. De oplossing ligt dan meestal wel voor de hand.
Brainwriting
Deze methode kun je gebruiken als je in een team over meerdere vraagstukken tegelijk wil brainstormen. Stel je bent met een team van 7 mensen. Je kan dan maximaal 7 vraagstukken tegelijk behandelen. Er staan 7 flipcharts opgesteld en ieder team lid gaat voor een flipchart staan en schrijft zijn/haar idee op. Als zijn rechter buurman/buurvrouw klaar is schuift hij 1 plaats naar rechts en leest wat er op de flipchart staat. Door te associëren schrijft hij er een nieuw idee onder. Vervolgens schuift hij weer door etc. Het eindigt als niemand meer schrijft.
Tips: Een goede voorbereiding is belangrijk, ga eens naar een andere omgeving, blijf bij je standpunt of geef de groep eens een uitdaging om naar toe te denken.