De zes denkhoeden van de Bono
De Bono onderscheidt verschillende denkwijzen, de zes verschillende hoeden, om naar kwesties te kijken. Iedere kleur hoed staat voor een invalshoek hoe er tegen de kwestie aangekeken wordt. Door de zaak van meerdere kanten te bekijken, ontstaat er een vollediger beeld. Dat is fijn, want dé oplossing bestaat doorgaans niet; er zijn meestal meerdere oplossingen die effect kunnen hebben. De kracht van deze brainstorm is dat mensen ‘gedwongen’ worden om een situatie eens van buiten hun eigen denkpatronen te bekijken. Een bijkomend voordeel is dat je nieuwe inzichten krijgt en ook begrip krijgt voor de denkbeelden van je teamgenoten. Het belangrijkste kenmerk van de denkmethoden van de Bono aanpak is dat het gebruik van hoeden erg simpel, praktisch en effectief is. Een mooi moment om deze brainstorm in te zetten is tijdens de improve fase voor het genereren van verbeterideeën voor de gevonden grondoorzaken uit de analyse fase. Net als de andere brainstorm technieken kun je deze brainstorm in meerdere fasen van je Lean Six Sigma project met verschillende doelen inzetten. En ook buiten de Lean Six Sigma methodiek is deze natuurlijk prima te gebruiken.
Brainstormen algemeen
Binnen een Lean Six Sigma verbeterproject zijn er meerdere momenten waarop je aan de slag kunt gaan met je team om te brainstormen. Er zijn dan ook diverse brainstorm technieken die je in kunt zetten. Belangrijkste doel van een brainstorm is doorgaans het creëren van ideeën over een bepaald onderwerp. Zo kun je in de analyse fase met behulp van een Ishikawa diagram met je team inventariseren welke (grond)oorzaken mogelijk ten grondslag kunnen liggen aan de probleemstelling van je project of aan onderdeel ervan. De FMEA brainstorm techniek kan ook in deze analyse fase worden inzetten om op zoek te gaan naar de (grond)oorzaak van zaken die misgaan in het proces. Of je gebruikt de FMEA in de improve fase om na te denken hoe je het proces zo kan aanpassen dat fouten en risico’s tot een minimum beperkt blijven. Daarnaast kun je in de improve fase middels ‘mindmappen’, de ‘omgekeerde brainstorm’ of de ‘hete aardappel brainstorm’ met elkaar nadenken over verbetersuggesties voor de gevonden grondoorzaken die ten grondslag liggen aan je probleem. Een andere interessante brainstorm techniek is die van de ‘zes denkhoeden’ van De Bono.
De kleur van de denkhoed bepaalt het perspectief van waaruit je naar de kwestie kijkt. Het gaat hierbij dus om de manier van denken die iemand tijdelijk aanneemt; je neemt tijdelijk een rol aan. Dit zijn de zes kleuren en invalshoeken:
De witte hoed
Informatief: de kwestie feitelijk beschouwen. Welke informatie is er beschikbaar en wat vertelt deze. Hier komt geen interpretatie bij kijken.
De zwarte hoed
Kritisch: de kwestie vanuit de negatieve kant beschouwen. Wat zijn de risico’s, waar zitten de zwakke plekken. De advocaat van de duivel.
De rode hoed
Emotioneel: de kwestie vanuit de onderbuik beschouwen. Wat zegt je intuïtie en je gevoel. Hier hoeft geen ‘rechtvaardiging’ bij te komen kijken met argumenten.
De gele hoed
Optimistisch: de kwestie vanuit de positieve kant beschouwen. Welke voordelen zijn er. Hoe kunnen we het rechtvaardigen.
De groene hoed
Creatief: de kwestie vanuit een ‘out of the box’ perspectief beschouwen. Welke alternatieve mogelijkheden zijn er. Alle wilde ideeën komen uit deze hoek. Zwarte hoed ideeën ondervangen. Zonder rechtvaardiging of het überhaupt mogelijk is.
De blauwe hoed
Controlerend: de kwestie vanuit het proces beschouwen. Vat samen wat er gezegd is. En wat is er te zeggen over het proces.
Twee praktische toepassingen
Iedereen een eigen hoed: kritisch denken.
Bij deze manier van denken zetten alle aanwezigen telkens een hoed op van de kleur waarin zij op dat moment wensen te communiceren. Het dragen van de hoeden maakt het mogelijk om dingen te denken en te zeggen die je wellicht niet zo snel uit zal spreken, zonder dat het ego in gevaar komt. Wissel af met de hoeden. Vat de discussie en ideeën op het einde samen.
Gezamenlijk dezelfde hoed: parallel denken
Bij deze manier van denken richten alle aanwezigen in een meeting zich op dezelfde manier vanuit dezelfde invalshoek op een onderwerp. Als iedereen tijdelijk dezelfde hoed opzet, dan geven we een bepaalde denkrichting de volledige aandacht. Hierdoor wordt de discussie erg doeltreffend. Vat de discussie en ideeën op het einde samen.
Tijdens onze Lean Six Sigma Green Belt training gaan we ook dieper in op veranderen tijdens verbeteren. Tijdens deze training leer je precies hoe je een verbeterproject succesvol doorloopt.
