Wat is Roos van Leary?
Roos van Leary is een model en hierin staat de horizontale as voor de relatie met anderen (tegenwerkend – samenwerkend). De verticale as staat voor de houding ten opzichte van anderen (dominant – ondergeschikt). Daaruit volgen een 8-tal gedragingen die invloed hebben op de onderlinge interactie.
De Roos van Leary is een model dat er op het eerste gezicht ingewikkeld uitziet, maar dat eigenlijk niet is.
Geschetste voorbeeldsituatie
Wellicht herken je je in de volgende situatie: Je bent in gesprek met een collega over iets wat jullie gaan organiseren. Het gesprek verloopt prettig. Jullie luisteren actief naar elkaar en staan open voor elkaars ideeën. Jij bent voorzitter van het event en neemt de leiding op je. Het plan van aanpak is daardoor snel opgesteld. Het belooft een mooi event te gaan worden.
Vervolgens komt er een andere collega binnen die wat leest van de flip-over. Hij geeft direct zijn mening en bekritiseert het plan. Jij reageert met zoiets van: ‘Wat weet jij er nou van, de laatste keer dat jij iets organiseerde ging er van alles mis’. Einde gesprek, beiden houden er een onprettig gevoel aan over.
Psycholoog Timothy Leary was gefascineerd door dergelijke menselijke interactie. Daarom deed hij er uitgebreid onderzoek naar. Hij wilde begrijpen hoe het gedrag van iemand invloed heeft op de onderlinge interactie en ontdekte daarbij een aantal primaire patronen. Zijn theorie wordt De Roos van Leary genoemd en is vandaag de dag nog steeds actueel.
Hoe werkt de roos van Leary?
Timothy ontdekte dat mensen primair reageren op bepaalde gedragingen. Dominant gedrag lokt bijvoorbeeld ondergeschikt gedrag uit. Daar is dus een tegengesteld verband. Op de relatie-as is dat anders. Tegenwerkend gedrag lokt ook tegenwerkend gedrag op. Net als samenwerkend gedrag ook samenwerkend gedrag uitlokt.
Deze verbanden zie je ook terug in het voorbeeld:
- In het eerste deel werk je echt samen met je collega. Je waardeert en respecteert elkaar. Omdat jij de voorzitter bent, neem je wat meer de leiding dan de ander en werk je resultaatgericht naar een plan van aanpak. Echter geef je wel je collega het gevoel dat zijn/haar input ertoe doet. Dat is voor iedereen prettig. Dit beschrijft een ideale situatie waarin jullie beiden effectief zijn: Dominant – Samenwerkend gedrag
- In het tweede deel van het voorbeeld is dit wel anders. Je collega stelt geen vragen en lijkt niet echt geïnteresseerd te zijn. Hij geeft enkel commentaar. Jij reageert primair op zijn gedrag door persoonlijke kritiek terug te geven, waardoor jullie er beiden geen prettig gevoel aan over houden. Het gevolg van Dominant – Tegenwerkend gedrag.
Wat leren we hiervan?
De kracht van de Roos van Leary zit hem in het aantonen en ontwikkelen van bewustwording over primair gedrag. Vooropgesteld is in geen situatie iemand goed of fout. Het ene gedrag wordt immers uitgelokt door het andere gedrag. Het gaat hier dus bij mislukte interactie niet om de vraag ‘wie begon…’.
Het gaat erom dat wij mensen proactief in staat zijn om keuzes te maken in ons gedrag. Daarmee leert Timothy ons dat we bewust kunnen afwijken van primair gedrag om onze interactie te verbeteren.
Met deze kennis kijken we tot slot nog eens naar de tweede situatie in het voorbeeld. Door niet ook Dominant – Tegenwerkend gedrag te vertonen, maar juist Ondergeschikt – Samenwerkend gedrag had je de interactie hoogstwaarschijnlijk gered. Door vragen te stellen over de kritiek, daar actief naar te luisteren en om tips te vragen trek je de ander mee in jouw samenwerkend gedrag.
Wil je meer weten?
tijdens onze Lean Team Coach training gaan we met dit onderwerp en vele andere persoonlijk leiderschap thema’s aan de slag.
