Lean is een filosofie
Het woord Lean kan bij iedereen verschillende gedachten oproepen. De een denkt aan slank, de ander aan slim en weer een ander denkt aan tante Lien. Misschien doet het bij jou wel een belletje rinkelen wat betreft de relatie tussen Lean en Mean. Mensen die al kennis hebben gemaakt met Lean, Lean thinking of Lean manufacturing weten echter dat het binnen de echte Lean filosofie om procesverbetering gaat. De woorden slank en slim passen hier overigens zeker bij.
De oorsprong van Lean ligt in de productiebranche. Echter kwam hier vanaf eind jaren 90 van de vorige eeuw een omslag in. Zo wordt Lean tegenwoordig ook succesvol toegepast in de dienstverlening en bij overheidsinstanties. Kortom, overal waar mensen in processen samenwerken kan je Lean toepassen. Organisatie die Lean hoog in het vaandel hebben staan, weten bovendien dat Lean geen kortstondig project is, maar een blijvende cultuurverandering (‘way of life’). Lean is dus een filosofie omdat een organisatie die Lean is continu blijft streven naar kennis om processen te verbeteren.
Lean en Mean
Wanneer Lean verbonden wordt aan Mean geeft dit de indruk alsof Lean iets met ‘gemeen’ of ‘minderwaardig’ te maken heeft. Op zich niet gek als je bedenkt dat Lean vroeger nog wel eens gebruikt werd om van mensen af te komen. Toch is tegenwoordig de diepere gedachte achter Lean juist het tegenovergestelde, namelijk ‘respect’ en zelfs ‘nobelheid’.
Dat de combinatie tussen Lean en Mean niet helemaal uit de lucht komt vallen, wordt duidelijk in de misinterpretatie die Frederick Taylor begin vorige eeuw maakte. Taylor introduceerde vorige eeuw zijn wetenschappelijke bedrijfsvoering scientific management. De gevolgen van zijn aanpak waren standaardisatie, efficiency en arbeidsdeling. Veel ondernemers gingen echter aan de haal met zijn ideeën waardoor zij onder andere geestdodend werk creëerden. Toch zijn de principes van Taylor nog altijd actueel. Zo past Ilon Musk ze bijvoorbeeld toe in het productieproces van Tesla. De krachtige filosofie van Taylor neemt systematisch verspillingen weg door wetenschappelijke onderbouwing.
Toyota en de introductie van Lean
Mensen die bekend zijn met Lean hebben vaak geleerd dat het bij Toyota zou zijn ontstaan. De kreet Lean (manufacturing) is echter bedacht in 1988 door John F. Krafcik, MBA student binnen het International Motor Vehicle Program van het MIT (Massachusetts Institute of Technology). Zijn medewerking aan het gedachtegoed heeft geleid tot het boek ‘The machine that changed the world’ van James P. Womack en Daniel T. Jones. Hierin beschrijven zij hoe Toyota de Amerikaanse auto-industrie links en rechts passeerde door de toepassing van Lean principes en methodes.
Het gedachtengoed en de methodes achter Lean zijn voor een groot deel gebaseerd op de ervaringen bij Toyota vanaf begin 1950. Toyota heeft echter ook dankbaar gebruik gemaakt van de kennis die met name William Edward Deming (professor, schrijver, engineer, statisticus) na de Tweede Wereldoorlog in Japan introduceerde. Hij is onsterfelijk geworden middels de welbekende Deming circle (plan – do – check – act). Dit is een krachtige en kernachtige verbeterfilosofie.
De verdere ontwikkelingen van de Lean filosofie
Toyota is niet de enige die voortgeborduurd heeft op Lean. Ook namen als Taiichi Ohno (o.a. Ohno circle) en Shigeo Shingo (o.a. omsteltijdreductie) genieten over de hele wereld bekendheid. De filosofie is kort samengevat in het Lean huis (zie plaatje) en de 5 Lean principes. Wat Toyota destijds anders deed dan de andere Amerikaanse bedrijven, was dat ze alle medewerkers erbij betrokken. Door bewustwording en training werd een enorm verbeterpotentieel gemobiliseerd en bovendien respect aan alle medewerkers getoond. De nobelheid zit in de gedachte dat door verspillingen stap voor stap weg te nemen, werkplezier en motivatie toenemen. Daarnaast wordt werkzekerheid bevorderd doordat klanttevredenheid toeneemt. De gedachte is dat efficiency verbeteringen leiden tot nieuwe orders en zinvolle activiteiten.
Van Toyota naar Ford
Begin 20ste eeuw zijn de ideeën van Taylor ook door Henry Ford toegepast. Hij bouwde in 1910 een autofabriek op basis van de lopende band. Hierdoor was hij in staat om de productie in minder dan 10 jaar tijd met een factor van 1000 te verhogen. Deze massaproductie leidde tot forse prijsverlagingen waardoor veel meer mensen de auto konden kopen. Ford had voortdurend oog voor verspillingen en had standaardisatie, kwaliteitscontroles en kostenreductie hoog in het vaandel staan. Ford noemde Benjamin Franklin (politicus, wetenschapper, moralist) een groot inspirator voor bijvoorbeeld het principe van Just in Time.
Geen wonder dat Ford, Franklin als groot inspirator zag. Benjamin Franklin (geboren in 1705) sprak namelijk al eerder over verspillingen:
“Hij, die door niets te doen, tijd verspilt ter waarde van 5 cent, verliest 5 cent, en kan net zo goed 5 cent in het water gooien.” Hij voegde daar nog aan toe dat het vermijden van onnodige kosten meer kan opleveren dan het verhogen van de omzet. Wijze woorden die uiteindelijk de basis vormen van de reeds genoemde verbeterfilosofieën.
Lean en het boeddhisme
Tot slot nog een uitstap die oost en west bij elkaar brengt. Zonder een waardeoordeel over het boeddhisme (circa 500 voor Christus) te uiten is het opmerkelijk hoe goed deze levenshouding aansluit bij onze verbeterfilosofie. Wanneer we de 4 edele waarheden als basis nemen, kunnen we eenvoudig de vertaling naar de verbeterfilosofie maken
- Lijden; Deze edele waarheid kan vertaald worden naar de verbeterfilosofie aan de hand van het 1e principe van Lean. Er is namelijk sprake van bewustwording en begrip van ‘lijden’ aan verspillingen.
- Ontstaan van lijden; Dit sluit aan bij het 2e principe van Lean, omdat je begrijpt waar de verspillingen vandaan komen.
- Beëindiging van lijden (welzijn is mogelijk); Dit kan worden vertaald naar het 3e principe van Lean omdat verspillingen worden weggenomen om welzijn te verkrijgen.
- Hoe welzijn vast is te houden; De aansluiting van de 4e edele waarheid wordt gevonden in het 4e en 5e principe van Lean. Je leert namelijk begrijpen hoe een optimaal levenspad/bedrijfsvoering kan worden vastgehouden en hoe je hiernaar moet leven.
Dit sluit volledig aan bij de gedachte dat Lean tot een blijvende cultuurverandering leidt zolang wordt vastgehouden aan de juiste denk- en werkhouding van hoog tot laag in de organisatie.