Wat is Poka Yoke?

Poka Yoke of “mistake proofing” is een eenvoudige techniek die ontwikkeld is vanuit het Toyota Productie Systeem (TPS) via Jidoka (automatisch inbouwen van kwaliteit binnen een proces). Het betreft een gewoonlijk eenvoudige en goedkope tool die defecten voorkomt en/of wijst op defecten, zodat deze niet nog een keer zullen verschijnen.

De ontwikkeling van Poka Yoke

Poka Yoke is ontwikkeld en geclassificeerd door Shigeo Shingo die de definitieve werking van deze techniek beschreef, hoewel hij niet de enige is die het idee heeft bedacht. Het idee van “mistake proofing” bestond al een lange tijd voordat het werd geïdentificeerd als een specifieke Lean tool. De drie-pins stekker bijvoorbeeld was al op verschillende manieren ontworpen aan het begin van de 20e eeuw voordat iemand ooit gehoord had van Poka Yoke.

Oorspronkelijk noemden veel mensen de techniek “fool-proofing”, maar dit werd als denigrerend ervaren voor mensen die techniek gebruikten: iedereen kan immers een fout maken.

Fouten versus defecten

Shingo maakt onderscheid tussen fouten, die in de meeste gevallen onvermijdelijk zijn, en defecten: fouten die via het systeem bij de klant terecht kunnen komen. Poka Yoke zoekt naar manieren om fouten te voorkomen voordat het defecten worden. Een defect is een vorm van verspilling en deze moeten volgens het Lean gedachtegoed zoveel mogelijk geëlimineerd worden.

lean

De effectiviteit van menselijke inspectie

Kwaliteitscontrole is nodig om fouten en defecten te ontdekken. Een mogelijke vorm van kwaliteitscontrole is inspectie door medewerkers. Maar regelmatig blijkt dit niet de meest effectieve methode te zijn. Mensen kunnen vaak niet alle problemen zien en niet altijd even scherp zijn: zeker als het werk steeds herhaald moet worden en de dag lang duurt. Maar dat betekent echter niet dat deze medewerkers (inspecteurs) niet meer nodig zijn. Inspecteurs hun werkprocessen laten controleren is nog steeds een redelijk effectieve manier om defecten te reduceren, alhoewel het niet de beste manier is.

Deze kleine test hieronder, die je misschien kent uit onze Yellow Belt training is ontwikkeld door de ASQ om te demonstreren hoe effectief inspectie door mensen kan zijn. Lees de volgende tekst, en tel alle letters ‘f’:

how many F's

Het antwoord staat onderaan de blog. Veel mensen raden niet het juiste antwoord: de antwoorden variëren vaak tussen de 30 en de 60 letters ‘f’. Hoeveel heb jij er geteld?

Inspectie door mensen is natuurlijk niet helemaal ineffectief. Probeer een proces te overwegen waarin de inspectie 90% effectief is voor elke inspecteur. Als 1000 defecten langs de eerste medewerker komen en hij mist er 100, dan zal de tweede medewerker er van deze 100 maar 10 missen en de derde maar 1. Dus een aantal gelinkte processen met in elk proces een medewerker die een kwaliteitscontrole doet, kan nog steeds een effectieve manier zijn om defecten te reduceren. Maar het is dus niet de beste manier.

Doel van Poka Yoke

Inefficiëntie van inspectie kun je voorkomen door het gebruik van Poka Yoke. Poka Yoke doet drie dingen:

  1. Defecten binnen processen niet accepteren;
  2. Geen defecten creëren;
  3. Geen defecten in de volgende processen toestaan.

Vormen van Poka Yoke

Er zijn drie vormen van Poka Yoke die helpen om fouten te voorkomen. Deze vormen van Poka Yoke verschillen in de mate waarin ze fouten helpen te voorkomen:

1. Failsafe – fouten kunnen niet gemaakt worden. Een mooi voorbeeld is een USB-kabel of stick die je alleen in een USB-ingang kunt plaatsen. Dit maakt het onmogelijk om het apparaat ergens anders in te pluggen. Denk bijvoorbeeld ook aan de SIM-kaart van je telefoon (Contact Poka Yoke). Andere alledaagse voorbeelden zijn een pastalepel, die precies de hoeveelheid van 1 portie spaghetti aangeeft zodat je niet te veel of te weinig pasta kookt of een wasmachinedeur die automatisch vergrendeld. Medicatie wordt in precies de juiste hoeveelheid per dag aangeboden (bijvoorbeeld de anticonceptiepil en medicatie voor diabetes). Zo wordt het risico verkleind dat de gebruiker teveel van het medicijn in één keer inneemt (Fixed Value Poka Yoke).

2. Visuele stuurmiddelen – Deze middelen waarschuwen de gebruiker voor mogelijke fouten door middel van signalen. Denk aan het geluidssignaal wanneer je je gordel niet om hebt terwijl je rijdt, of wanneer je brandstof op dreigt te raken. Een ander voorbeeld is een brandalarm die aangeeft of de batterijen vervangen moeten worden of als er sprake is van rookvorming wat kan duiden op brand.

3. Visuele hulpmiddelen – Deze middelen informeren de gebruiker over hoe er goed gewerkt moet worden. Voorbeelden zijn het pijltje bij het benzinepompicoontje welke aangeeft aan welke kant de tankdop van de auto zich bevindt of verkeersborden in het verkeer.

Wil je meer weten over Poka Yoke en hoe je dit in de praktijk toe kunt passen, samen met andere Lean tools? Boek een Green Belt of een Black Belt training.

Het aantal f’s in het tekstje is 48.

 

 

Ga naar WhatsApp